હે ભકતો ! વડતાલધામમાં સ્વામિનારાયણ ભગવાને કમળાકાર મંદિર બનાવી શ્રીલક્ષ્મીનારાયણદેવ જ શા માટે પધરાવ્યા ? એની પાછળ જે ઈતિહાસ છે તે આપની આગળ જણાવું છું. તે સાંભળીને વડતાલનો મહિમા વિશેષ સમજાશે.

હે ભક્તો ! પૂર્વકાળમાં બ્રહ્માજીના માનસપુત્ર ભૃગુભાષિ અને તેમનાં પત્ની ખ્યાતાદેવી નર્મદા કિનારે (ભરૂચમાં) પોતાના આશ્રમની નજીક વનમાં રહી મહાલક્ષ્મી માતાની આરાધના કરવા લાગ્યા. તેથી પ્રસન્ન થઈ લક્ષ્મીજીએ વરદાન માગવા કહ્યું તેથી બન્નેએ માગ્યું કે ‘અમારે ત્યાં આપ પુત્રીરૂપે અવતાર ધારણ કરો. ત્યારે લક્ષ્મીજીએ તથાસ્તુ કહ્યું

હૈ ભકતો ! સમય જતાં લક્ષ્મીજી ભૃગુત્રૠષિના ધર્મપતની ખ્યાતા દેવીને ત્યાં પુત્રીરૂપે પ્રગટ્યાં, પરંતુ ભગવાનની માયાને કારણે બન્ને ભૂલી ગયાં કે, પોતાની પુત્રી સાક્ષાત્ મહાલક્ષ્મી માતા છે. પુત્રી યુવાન થઈ ત્યારે નારદજી તેઓના આશ્રમે આવ્યા. તેથી બન્નેએ પુત્રીના ભવિષ્ય વિષે પૂછયું. જાણે કે સ્વયં લક્ષ્મીજી પણ માયાના આવરણમાં આવી ગયા હોયને શું ? એમ નારદજીને પૂછવા લાગ્યાં:

“૨માં નારદને પગે લાગી, વર જોક પોતા તુલ્યા માગી; ત્યારે બોવ્યા નાદ ઋષિરાય, તુંજ યોગ્ય તો વિષ્ણુ ગણાય. તપ ઉંઝ કર્યું હોય જ્યારે, તેને વિષ્ણુ મળે વર ત્યારે; કહે લરૂપી કહ્યું તમે પારરું, કઠો કયાં જઈને તપ કરું ? કહે નારદ સાંભળ બાઈ, કહું ફક્ષેત્ર અક્ષય ફળ દાઈ; મહિસાગર ને વેત્રવતી, ત્રીજી સાભ્રમતી કરે ગતિ, તેહ ત્રણેના મધ્યે પવન, પાવન હિતકારી છે હેઠંબા વel; તમે ત્યાં રહીને તપ કરો, હૈચે ધ્યાન શ્રીકૃણનું ધરો.” – શ્રીહરિલીલામૃત ૭.૫, વિ.10

હે ભક્તો ! નારદજીએ ઉપરોક્ત સ્થળ બતાવ્યું એ જ આજનું વડતાલધામનું મંદિર ! લક્ષ્મીજી હેડંબા વનમાં (વડતાલમાં) આવ્યાં અને એક વિશાળ બોરડી નીચે (આજે મંદિર છે તે સ્થાનમાં બેસી તપ કરવા લાગ્યા. તેથી નારાયણે પ્રગટ થઈ વરદાન માગવા કહ્યું. ત્યારે લક્ષ્મી માતાએ માગ્યું: “મારી સાથે લગ્ન કરો અને કાયમ આપની સેવામાં રાખો.” હે ભક્તો ! લક્ષ્મીજી પર પ્રસન્ન થઈ નારાયણે બીજું વરદાન માગવા કહ્યું. ત્યારે લક્ષ્મીજી કહેવા લાગ્યાંઃ

“કમળા કહે કરુણા નિધાન, મને વાલું લાગે છે આ સ્થાન; આંહી મંદિર મોટું રચાય, તેમાં આપણી મૂર્તિ થપાય. તીર્થ સર્વોપરી આ ગણાય, કરે પુણ્ય અક્ષય ફળ થાય; કરે ઈચ્છાથી જો અનુષ્ઠાન, પામે તે ધન ધાન્ય સંતાન. મુનિ મોટા આશ્રમ કરી રહે, તીર્થ કરવા બ્રહ્માદિક ચહે; કરે ભક્તિ ઠરીને આ ઠામે, મોક્ષાર્થી તે મોક્ષને પામે.” – શ્રીહરિલીલામૃત ક.૫, વિ.૨૦

હે ભક્તો ! લક્ષ્મીજીની આવી અલૌકીક માંગણી સાંભળી ભગવાન નારાયણ રાજી થયા અને બોલ્યા : ‘જયારે કળિયુગ ચાલતો હશે ત્યારે અક્ષરધામના અધિપતિ પુરુષોત્તમ નારાયણ આ પૃથ્વી પર પ્રગટ થઈ ધર્મનું સ્થાપન કરશે અને આ સ્થાને જ મોટું મંદિર કરાવી આપણી બન્નેની મૂર્તિ એ મંદિરમાં પધરાવશે.”

હે ભક્તો ! નારાયણના વરદાન પ્રમાણે અને લક્ષ્મીજીની માગણીને સત્ય કરવા માટે જ સ્વામિનારાયણ ભગવાને એ બોરડીના સ્થાને ભવ્ય મંદિર બંધાવ્યું છે, અને એમાં ‘શ્રીલક્ષ્મીનારાયણદેવ’ પધરાવેલ છે. આજે આ મંદિર જગ પ્રસિદ્ધ બની ગયું છે. નામ છે ‘વડતાલધામ સ્વામિનારાયણ મંદિર’, પણ મંદિરના મધ્ય ભાગમાં મુખ્ય શિખર નીચે શ્રીલક્ષ્મીનારાયણ દેવ પધરાવ્યા છે, કારણ કે લક્ષ્મીજી અને નારાયણ બન્નેની ઈચ્છા આ સ્થાનમાં નિવાસ કરવાની હતી.